Nếu thập niên 40 các nhạc sĩ đã phải đau đầu tìm cách xử lý tiếng hú feedback trên những cây đàn Hollow body, thì ở thập niên 50 – thời đại của những cây đàn Solid body – lại mọc ra một vấn đề mới “khoai” không kém: Tiếng Hum khó chịu!
Nếu feedback của thập niên 40 chủ yếu là từ trong cây đàn ra thì tiếng Hum thường do yếu tố bên ngoài tác động tới những chiếc pickup single-coil nhạy cảm, tạo ra tiếng ù ù rất ức chế. Vậy họ đã giải quyết vấn đề này như thế nào nhỉ? Cùng tìm hiểu ngay thôi!
Hum ư? Là gì thế?
Đầu tiên chúng ta phải nói sơ lược về pickup, cụ thể là pickup single-coil, hoạt động như thế nào đã. Những cây guitar Solid body không hề có thùng đàn, pickup tạo ra âm thanh được nhờ hiện tượng cảm ứng điện từ. Pickup gồm một cuộn cảm là những sợi dây đồng đươc quấn nhiều vòng bao quanh và cách điện với sáu lõi nam châm. Sáu sợi dây đàn vật liệu thông thường bằng kim loại (vật liệu có tính chất từ tính) được đặt tương ứng, hở một khoảng trên sáu lõi nam châm này. Khi dây đàn rung động sẽ tạo từ trường biến thiên liên tục gửi qua cuộn cảm làm phát sinh dòng điện. Tần số dòng điện sinh ra phụ thuộc vào tần số dao động của dây đàn mà cho ra các tín hiệu điện có tần số khác nhau, sau khi qua bộ phận khuếch đại (amplifier ) và phát ra loa (speaker) sẽ cho những âm thanh có cao độ và âm sắc khác nhau.
Nhưng những chiếc pickup chỉ “đọc” tần số chứ không biết phân biệt đâu mới là tiếng đàn, vậy nên đôi khi chúng “bắt” cả những tần số bên ngoài, những tạp âm ấy lại còn được khuếch đại lên tạo thành tiếng “um um” vô cùng đáng ghét!
Ý tưởng thiên tài của ngài Lover
Năm 1954, Ted McCarty đã giao cho Seth Lover trọng trách tìm cách xử lý thứ tiếng Hum chẳng ai mong muốn này. Sau 1 năm không ngừng nghiên cứu và thử nghiệm, Seth đã tìm ra được giải pháp: Ông nghiên cứu ra hẳn một loại piuckup mới dùng nam châm M55 với 2 cuộn cảm.
Hai cuộn cảm mắc nối tiếp nhau quấn quanh hai hàng lõi nam châm trái cực nhau, mỗi cuộn được cuốn khoảng 5000 vòng dây đồng 42 AWG. Tại sao lại là “khoảng” ư? Vì chiếc máy cuốn thời ấy của Gibson không có tính năng đếm vòng và dừng tự động! Công suất của chiếc máy vào khoảng 2060 vòng mỗi phút, vậy nên những công nhân của Gibson phải áng chừng thời gian rồi ấn nút dừng thủ công. Chính vì vậy những chiếc pickup này rất khó xác định số vòng dây đồng chính xác, và thường là nhiều hơn 5000 cho “chắc cú”.
Hai lõi nam châm trái cực này hoạt động như 2 chiếc pickup single-coil ngược nhau, vậy nên chúng sẽ triệt tiêu tiếng hum của lẫn nhau, thật kì diệu! Seth tự hào khoe rằng mình lấy cảm hứng từ Clavinet, dòng đàn clavichord điện thu tiếng từ dây bằng pickup có 2 cuộn ngược chiều nhau. Trên giấy tờ thì dòng pickup này tên là PU490, còn biệt danh mà chúng ta đều biết ngày nay được sinh ra trong khoảnh khắc vui sướng cực độ khi biết mình đã thành công của Seth Lover: ông quăng luôn chiếc pickup vào Ted McCarty và hò reo “Đây đây cái ….ucker đây!”, và họ đặt luôn biệt danh cho chiếc pickup này là… Humbucker!
Những chiếc Humbucker đời đầu này không được nhúng sáp, vì nhiệt độ cao sẽ làm biến dạng các chi tiết nhựa, cũng không được gắn cứng vào đàn như những chiếc P-90 thời ấy. Chúng được gắn bằng một ngàm nhựa sản xuất bởi Hughes Industrial Plastic, với ốc và lò xo kim loại để giữ chiếc pickup lơ lửng. Cách gắn này cũng khiến pickup bớt hấp thụ độ rung của thân đàn, cũng như tăng khả năng thu tiếng do gần với dây hơn.
Để bảo vệ chiếc pickup này, Seth làm một lớp vỏ bằng kim loại dẫn điện kém, quét một hợp chất họ gọi là “Bạc Đức” bao gồm vàng/nickel và bạc để hạn chế việc bị hao hụt dải cao của tiếng đàn. Dẫu vậy, nhiều tay chơi như Eric Clapton, Jeff Beck, Alvin Lee đều tháo vỏ bảo vệ đi để lộ chiếc pickup trần, để âm thanh sáng và lực đúng như nguyên bản.
Suýt mất vị trí dẫn đầu?
22 tháng 6 năm 1955, Gibson đi đăng kí bản quyền phát minh cho chiếc pickup này, nhưng họ vẫn chưa đưa vào sản xuất vì muốn chờ được cấp bằng sáng chế trước. Ai ngờ vào 22 tháng 1 năm 1957, Gretsch đi đăng kí bản quyền cho một mẫu pickup có nguyên lý tương tự tên là Filter’Tron được nghiên cứu và phát triển bởi Ray Butts và bắt đầu đưa vào sản xuất.
Lòng nóng như lửa đốt, Gibson vội vã bắt tay sản xuất và tung chiếc pickup của Seth ra thị trường với mong muốn mình được nhớ đến như những người tiên phong của Humbucker. Để bảo vệ cho phát minh của mình, họ dán sticker với dòng chữ “Patent Applied For” phía sau mỗi chiếc pickup trong thời gian chờ được cấp bằng sáng chế, từ đó sinh ra biệt danh PAF gắn liền với những chiếc Humbucker cổ của Gibson.
Khi đã đăng kí bản quyền thành công, vào năm 1962, Gibson đổi sticker thành patent number “2,737,842”. Kì lạ thay con số này không hề liên quan tới những chiếc pickup mà là reference number của… tailpiece.
17 tháng 2 năm 1957, cây ES-175 với pickup Humbucker lần đầu xuất hiện trong logbook của Gibson, với chú thích “A-25000”. Dẫu đã có vài bản thử nghiệm cũng như limited release trang bị Humbucker từ những năm 1955-56 nhưng Gibson chính thức trang bị Humbucker cho những cây đàn của mình phải bắt đầu tính từ năm 1957 về sau, với mẫu đàn tiên phong là những cây Les Paul Gold Top. Những phiên bản đầu tiên ấy được giới sưu tập rỉ tai nhau dưới cái tên Golden Anniversary hoặc Golden A.
Dẫu Ray Butts xin bản quyền trước, nhưng cuối cùng tất cả đều phải công nhận rằng Seth Lover đã mở ra một thời đại hoàn toàn mới cho guitar điện! Dần dần không chỉ Gibson mà bất cứ hãng đàn nào trên thế giới cũng trang bị Humbucker cho những cây đàn của mình, thậm chí kết hợp Humbucker với single-coil để tạo ra chất âm mới!
Trái: Bằng sáng chế của Seth Lover, nộp đơn ngày 22 tháng 6 năm 1955, được cấp ngày 28 tháng 7 năm 1959.
Phải: Bằng sáng chế của Ray Butts, nộp đơn ngày 22 tháng 1 năm 1957, được cấp ngày 30 tháng 6 năm 1959.
Di sản bất tử
“Không có PAF, ngành công nghiệp nhạc cụ và âm nhạc 60 năm qua nói chung sẽ thiếu sót đi kha khá đấy” – Paul Reed Smith, founder của PRS Guitars, chia sẻ.
Cuối thập niên 60, người chơi dần dần khai phá được tiềm năng của những chiếc Humbucker. Chất âm dày, cách chúng kết hợp với amp đẩy gain lên dày và mạnh hơn single-coil, thậm chí nếu đặt đàn ở đúng vị trí những chiếc Humbucker có thể tạo ra tiếng feedback cực kì đặc biệt đã trở thành intro cho hàng ngàn bản nhạc! Từ khi Humbucker ra đời, các nghệ sĩ đã tạo ra những chất âm trước giờ chưa từng có, thỏa chí sáng tạo hơn bao giờ hết, rất nhiều dòng nhạc đã ra đời từ chất âm của Humbucker.Cùng với single-coil, Humbucker đã trở thành loại pickup phổ biến hàng đầu thế giới!
Thậm chí nói không ngoa, nếu không có Humbucker, sẽ không có nhạc Metal, thậm chí có thì cũng sẽ… rất rát tai với chất âm mỏng sáng đặc trưng của single-coil!
Bạn đang chơi đàn có Humbucker chứ?
